Ένα γράμμα

"Ηρθα από το πριν.."
Σε ζω συχνά, εκεί στο κάποτε...και σε ζητώ στο τώρα.Σε Νοιώθω στο τότε στιγμές.. ξέρω πως ήσουν κι είσαι.
Δεν καταλαβαίνω, όσο νοιώθω.. και ταξιδεύω χωρίς λογική πυξίδα,στα -εφτά- σημεία του ορίζοντα, ενός κόσμου, άλλου(?)..
Το "αιώνιο μοναχικό ταξίδι" είναι η ΜΟΝΑΔΙΚΗ συνθήκη που δεν μπορώ να αμφισβητήσω,γι'αυτό κι ίσως η μόνη αλήθεια που δέχομαι αυτεπαγγέλτως..το "αιώνιο μοναχικό ταξίδι"
Παντού θάλασσα..και δυο καράβια μοναχά δεν μπορούν να ορίσουν λιμάνι..χρειάζονται περισσότερα...ενώ Το "ταξίδι" είναι 'λιμάνι' για δυο..!
Κι ο βυθός, μια επιφάνεια είναι..με υγρή ατμόσφαιρα.
"Να'σαι εδώ σε παρακαλώ." ..εδώ ..πού εδώ?Εδώ, στον χώρο? Εδώ, στον χρόνο? Εδώ, σαν αίσθηση? σαν παρουσία? απλά παρών? ..παρών απών?Εδώ, είμαι! Για μένα είμαι πάντα το -εδώ-. Μόνο -εγώ- είμαι το πάντα εδώ για μένα.Για να γίνεις το πάντα -εδώ- για μένα, θα πρέπει να γίνεις -εγώ-....μόνο αυτό μπορεί να καταρρίψει την συνθήκη του "μοναχικού ταξιδιού".
Ομως γιατί?? ..γιατί απογοήτευση και θλίψη στον ορίζοντα??Πίσω απ'τον ορίζοντα βρίσκεται αυτό που εύχεται κι ελπίζει κανείς να προβάλειπάνω απ'την θάλασσα στο επόμενο βήμα.Μια γη, πάνω στην οποία θα τελειώσει το ταξίδι. Μια Γη. Η αμερική της καρδιάς.
Ελα μαζί μου.. εώς όπου, εώς ότου, ως εκεί... εώς πουθενά...μην καταλαμβάνεσαι από προορισμούς!Η ζωή είναι Τώρα Εδώ κι είναι Ετσι.. έτσι όπως την προκαλούμε Εμείς, μας προκαλεί.Η διαδρομή καθορίζει την κατάληξη.
Δεν ξέρω, τίποτα δεν γνωρίζω.. μόνο αισθάνομαι και ερευνώ....ταξιδεύω και οσμίζομαι.. λαχταρώ και χορταίνομαι..Ελπίζω, όμως... και Θέλω. Σε θέλω!
Α..... μου.

Δεν μ'αφήνει..

Αλλόκοτη μορφή,
Περπατησιά θανάτου
Νωθρή και απόμακρη,
Ξεμπάρκαρε η ομίχλη
Πρόσωπο αμίλητο στο μώλο.

Φέρετρα πλεούμενα
Μ’ ανέμους στο κατόπι τους
Θιασάρχης των πόθων μου η τρικυμία.

Ανάμνηση..τικ τακ ..Δεν μ’αφήνει..
Ήχοι ρολογιών
Τρέχουν στις φλέβες
Σαν λεωφόροι μουσικών χιονοστιβάδων.

Φευγάτος ο Αυγερινός,
Έλιωσε η νύχτα
Πέθανε στη μέρα
Τα κύματα τα σφάξαν τα καράβια.

Μαύρο και κόκκινο
Κλειστήκαν στο μυστικό,
Απροσδόκητο σχέδιο διαφυγής
Φαντάσματα του χρόνου..
Δεν λησμονιούνται οι πληγές.

Δεν μ’αφήνει..

Στο τέρμα του χρόνου σκιές παρέρχονται,
Γαϊτανάκι της βροχής
Σε οργασμό τοτέμ
Να εξαντλείται, να εξαϋλώνεται
Σε ηθική αυτουργία.

Κόκκινο του αίματος αλυχτά,
Παντιέρα της επανάστασης
Κολυμπά στην έγνοια.

Φερνάντο Πεσσόα, Marginalia αφορισμοί και αποφθέγματα

Fernando Pessoa & Co
Φερνάντο Πεσσόα, Marginalia αφορισμοί και αποφθέγματα, μτφ. Χάρης Βλαβιανός – Μαρία Παπαδήμα, Εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα, 2005, σελ. 64.

Μέσα στα σχεδόν 3000 χρόνια γραπτής λογοτεχνικής παραγωγής, που μετράει ήδη ο δυτικός πολιτισμός μας, είναι ζήτημα αν έχουν εμφανιστεί περισσότερες από τρεις ή τέσσερις χρονικές περίοδοι, κατά τις οποίες η ιστορία να έχει κινηθεί με τόσο γρήγορο και απρόβλεπτο βηματισμό και τόσοι ιδιοφυείς συγγραφείς να έχουν παρουσιαστεί συγχρόνως, όπως αυτό συνέβη κατά τον εικοστό αιώνα. Ο Προυστ και ο Μπόρχες, ο Τζόις και ο Μπέκετ, ο Μπάροουζ και ο Πάουντ, ο Τόμας Μαν και ο Ναμπόκοφ είναι μερικές μόνο από τις κορυφές της λογοτεχνικής ιστορίας του αιώνα αυτού· ο Φερνάντο Πεσσόα είναι άλλη μία και, όσο περνάει ο καιρός, φαίνεται πως θα ξεχωρίζει ανάμεσα σε όλους (χωρίς, εννοείται, να επισκιάζει κανέναν) όλο και περισσότερο. Το σύντομο βιβλίο με ποικίλους αφορισμούς και αποφθέγματα του Πεσσόα (και των πολλών ετερωνύμων του), που ανθολόγησε ο γνωστός μελετητής του Ρίτσαρντ Ζένιθ και μετέφρασαν εξαιρετικά οι Χάρης Βλαβιανός και Μαρία Παπαδήμα, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναγνωριστεί, άλλη μια φορά, τόσο η ιδιοφυΐα του πορτογάλου συγγραφέα όσο και η ιδιοτυπία του.

Γιατί ο Πεσσόα δεν αρκέστηκε μόνο (δεν αποκλείεται, βέβαια, και να μην μπορούσε) να δημιουργήσει ένα προσωπικό συγγραφικό ύφος, μια αναγνωρίσιμη γραφή και μια συνεκτική κοσμοθεωρία και σε αυτά να επιμείνει και να εμβαθύνει σε όλο το μάκρος του έργου του, αλλά θέλησε (και κατόρθωσε) να στήσει μόνος του μια ολόκληρη λογοτεχνία, να δημιουργήσει δηλαδή έναν ολόκληρο πνευματικό κόσμο. Φιλοδοξία και επίτευγμα που δεν εκκινούν από καμία εκκεντρικότητα και παιγνιώδη διάθεση εκ μέρους του Φερνάντο Πεσσόα (χωρίς, ωστόσο, να αποκλείονται και αυτά τα στοιχεία), αλλά εδράζονται σε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και σε μια βαθιά συνειδητοποιημένη πρόθεσή του, όπως φανερώνεται και σε κείμενα της εν λόγω συλλογής: «Γίνε πολλαπλός σαν το σύμπαν!» επιτάσσει ο ποιητής και, λίγο παρακάτω, αποκαλύπτει την προσωπική του μέθοδο: «Να δίνουμε σε κάθε συγκίνηση μια προσωπικότητα, σε κάθε ψυχική κατάσταση μια ψυχή». Ωστόσο, και ο ίδιος ακόμη φαίνεται, κάποιες στιγμές τουλάχιστον, να ανησυχεί για την πολυδιάσπαση του έργου του και της προσωπικότητάς του και σημειώνει, στην αγγλική γλώσσα αυτή τη φορά: «Με καταλαμβάνει μερικές φορές ένας περίεργος φόβος για τις εμπνεύσεις μου, τις σκέψεις μου, καθώς συνειδητοποιώ πόσο μικρό μέρος του εαυτού μου είναι δικό μου». Η φόρμουλα πάντως που, τελικά, προτείνει και εφαρμόζει ο Πεσσόα, προκειμένου να υπάρξει η επισφαλής ισορροπία μεταξύ πολλαπλότητας και μοναδικότητας, όσο απλή και σαφής και αν διατυπώνεται άλλο τόσο αινιγματική και δύσκολη είναι: «Αυτό που πρέπει είναι ο καθένας να πολλαπλασιάζεται επί τον εαυτό του».

Αν, λοιπόν, η μισή αξία αυτής της συλλογής σκέψεων, στίχων και αποφθεγμάτων, άγνωστων ως επί το πλείστον στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, βρίσκεται, όπως είναι αυτονόητο, σε φράσεις που από μόνες τους δικαιολογούν απολύτως τον θαυμασμό, όπως μεταξύ πολλών άλλων: «Η φιλοσοφία είναι η διανοητική διαύγεια που φτάνει στην τρέλα» ή «Έπεσε πάνω μας η πιο μεγάλη και θανατηφόρα ξηρασία όλων των αιώνων – εκείνη της βαθιάς γνώσης της κενότητας όλων των προσπαθειών και της ματαιότητας όλων των λόγων», η άλλη μισή αξία της αναγνωρίζεται, χωρίς αμφιβολία, στη συνεκτική εικόνα του πολυπρόσωπου πορτογάλου δημιουργού που, για πρώτη φορά και απροσδόκητα, μας προσφέρεται. Μέσα από τις 216 σύντομες φράσεις, που περιέχονται στα Marginalia, ο δημιουργός του Ρικάρντο Ρέις και του Αλμπέρτο Καέιρο, του Μπερνάρντο Σοάρες και του Φερνάντο Πεσσόα αποκτάει την ξεχωριστή εκείνη όψη που, συχνά, δυσκολευόμαστε να διακρίνουμε μέσα από τα υπόλοιπα βιβλία του. Έχουμε, επιτέλους, μπροστά μας έναν δημιουργό και παρακολουθούμε, εν προόδω, την αγωνιώδη πορεία του από τη μοναδικότητα στην πολλαπλότητα και πάλι πίσω.


ΥΓ: Αφορμή για την ανάρτηση της παλιάς αυτής παρουσίασης του βιβλίου στάθηκε η πληροφορία του Ναυτίλου ότι αυτό ακριβώς το βιβλίο διαβάζει αυτές τις μέρες. Ο ευφυής τίτλος προέρχεται από μια αμερικάνικη έκδοση των ποιημάτων του Πεσσόα. Η μουσική που ακουγόταν από τα ηχεία μου όσο έγραφα ήταν το Love sick του Bob Dylan.

απο http://areadingdiary.wordpress.com/2008/06/20/fernando-pessoa-co/.

Φερναντο Πεσοα

Με αφορμη τη νεα ταινια-ντοκυμαντερ ¨Τη νυχτα που ο Φερναντο Πεσοα συναντησε τον Κωνσταντινο Καβαφη¨ θυμηθηκα ποσο λατρευω ένα ποιημα του Πεσοα.
Η ταινια δεν ξερω αν είναι καλη ή κακη εμενα μου εγειρει το ενδιαφερον να τη δω παντως!Eξαλλου το υφος που γραφει ο Πεσοα μοιαζει πολύ με αυτό του Καβαφη.
Ο Fernando António Nogueira Pessoa γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου του 1888 και εγκατέλειψε τα εγκόσμια στις 30 Νοεμβρίου του 1935 μόλις 47 χρόνων από το ποτο στο γαλλικό νοσοκομείο της Λισαβόνας. Εργαζοταν σε μια εταιρεια εισαγωγων-εξαγωγων και το βραδυ εγραφε. Δεν ειχε ερωτικη ζωη. Την τελευεταια ερωτικη του συντροφο την ειχε χωρισει λεγοντας της <<η μοιρα μου υπακουει σε ένα νομο αλλιωτκο, την υπαρξη του οποιου μερικοι ουτε καν μπορει να υποψιαζονται>>.
Η τελευταία φράση που γράφει είναι: I know not what tomorrow will bring. (Δεν γνωρίζω τι θα φέρει το αύριο.)
Έλεγε ο Φερνάντο Πεσόα, ο άνθρωπος που φιλοτέχνησε την ίδια τη ζωή του: Όσο περισσότερο μεγαλώνω, τόσο λιγότερο είμαι. Όσο πιο πολύ με βρίσκω, τόσο περισσότερο χάνομαι. Όσο περισσότερο δοκιμάζομαι, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ ότι είμαι λουλούδι και πουλί, και αστέρι και σύμπαν. Όσο περισσότερο καθορίζω τον εαυτό μου, τόσο λιγότερα όρια έχω. Ξεπερνώ τα πάντα κατά βάθος είμαι ίδιος με τον Θεό.
Το ποιημα που λατρευω και το θεωρω συγλονιστικο είναι το παρακατω:
Κοιτάζω τη σιωπηλή λίμνη
που το νερό της η πνοή του αέρα ρυτιδώνει
μη γνωρίζοντας, αν τα επινοώ όλα εγώ
ή εάν όλα ανίδεα είναι.
Η λίμνη τίποτα δε λέει. Το αεράκι
Σαλεύει μα δε με αγγίζει,
δεν ξέρω αν είμαι ευτυχής
ούτε αν επιθυμώ να είμαι.
Οι ρυτίδες τρεμουλιάζουν, χαμογελούν
Πάνω στα κοιμισμένα νερά. Γ
Γιατί να έχω φτιάξει από όνειρα
τη μόνη ζωή που έχω..
(Εκδοσεις printa- μεταφραση Γιαννης Σουλιωτης)

ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΟΑ, ένας μεγάλος συγγραφέας του 20ου αιώνα και οι κλεμμένες αλήθειες του...

"Από παιδί είχα τη τάση να δημιουργώ γύρω μου έναν πλαστό κόσμο, να περιτριγυρίζομαι από φίλους και γνωστούς που δεν υπήρξαν ποτέ...". Κουβέντες που έχει πει ο εξαίρετος Πορτογάλος ποιητής και πεζογράφος Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935). Η πάλι: "Εγώ είμαι το alter ego μου". Κουβέντες σαν κι αυτές περιέχονται σε ένα θαυμάσιο βιβλίο που έπεσε στα χέρια μου και που σας συστήνω να διαβάσετε. Ένα βιβλίο με πολύ σημαντικά και βαθιά νοήματα για τη ζωή, γραμμένο όμως, σε μια γλώσσα πολύ κατανοητή.Ο Φ.Πεσσόα εξέδωσε ελάχιστα γραπτά, ενώ πεθαίνοντας άφησε χιλιάδες χειρόγραφα! Πολλοί και μάλιστα διάσημοι συγγραφείς εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός, ώστε να παρουσιάσουν πολλά από αυτά ως δικά τους. Χρειάστηκε να φτάσουμε στη δεκαετία του '80 -χάρη στον Ιταλό καθηγητή λογοτεχνίας Αντόνιο Ταμπούκι- για να ενταχθεί το έργο του Πεσσόα στο πάνθεον των πρωτοποριών της Ευρώπης. "Ατάκες" που μας άφησε ο Πορτογάλος κρυφοομοφυλόφιλος συγγραφέας, πολλές. Δείτε μερικές:"Ζω πάντα στο παρόν. Το μέλλον δε το γνωρίζω. Το παρελθόν δεν το έχω πια"."Ποτέ δεν αγαπάμε κανέναν. Αγαπάμε αποκλειστικά την εικόνα που διαμορφώνουμε για κάποιον. Αυτό που αγαπάμε είναι μια δική μας κατασκευή, στην ουσία δεν αγαπάμε παρά τον εαυτό μας"."Οι περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν από την ασθένεια του να μην ξέρουν να πουν αυτό που βλέπουν ή αυτό που σκέφτονται"."Πλήξη είναι, να σε βαραίνει η ανία του κόσμου, η στεναχώρια του να ζεις, η κούραση του να έχεις ζήσει. Η πλήξη είναι, στην ουσία, η σαρκική συνείδηση της εκτεταμένης κενότητας των πραγμάτων. Αυτός όμως που βρίσκεται στο έλεος της πλήξης είναι καταδικασμένος σ ένα κελί δίχως όρια"."Είναι εύκολο να απομακρύνεις τους ανθρώπους. Αρκεί να μην τους πλησιάζεις".Όταν το 1935 πέθανε διαλυμένος από το ποτό σε ηλικία 47 ετών, βρέθηκε στο σπίτι του ένα μπαούλο με 27.453 χειρόγραφα, από τα οποία ένα μεγάλο μέρος μένει ακόμη να μελετηθεί και να εκδοθεί, επιφυλάσσοντας ενδεχομένως και άλλες εκπλήξεις στους επιμελητές. Ο Πεσσόα πέθανε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους, όμως ο πορτογαλικός λαός άργησε να αναγνωρίσει στα πολλά του πρόσωπα το συγγραφέα που εκφράζει τους πόθους του και τις αγωνίες του και να τον τιμήσει σαν τον εθνικό του ποιητή.ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ:Από τα δοκίμια που ο Αντόνιο Ταμπούκι έχει κατά καιρούς γράψει, στο ελληνικό κοινό είναι γνωστό μόνο το δοκίμιο Η γαστρίτιδα του Πλάτωνα γύρω από την ευθύνη των διανοουμένων. Ο Ταμπούκι υπήρξε για πολλά χρόνια καθηγητής Πορτογαλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σιένα, και στην ιβηρική λογοτεχνία έχει αφιερώσει πολλές μελέτες, κυρίως για τη μπαρόκ και τη σύγχρονη εποχή. Μεταξύ άλλων υπήρξε ένας από τους πρώτους μελετητές του Φερνάντο Πεσσόα, του οποίου το έργο μετάφρασε, μόνος ή με τη σύζυγό του Μαρία Ζοζέ ντε Λανκάστρε, ήδη από το 1970, όταν στην Ευρώπη ο μεγάλος Πορτογάλος ποιητής ήταν ακόμα άγνωστος.Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει τα γραπτά που ο Ταμπούκι αφιέρωσε στον ποιητή αυτόν που σήμερα θεωρείται μια από τις ιδιοφυϊες της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Τα γραπτά αυτά ανήκουν σε δυο διαφορετικές χρονικές περιόδους -τα τελευταία είναι από ένα βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει μόνο στα γαλλικά, και ανήκουν σε μια περίοδο όπου ο Ταμπούκι δίδαξε σε ένα Πανεπιστήμιο του Παρισιού.(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Στον αστερισμό του Ν...

Περνούν.. οι μέρες, οι ώρες περνούν. Ένα μελισσολόι προσπερνά κάθε τόσο τις στιγμές μου. Κι η αίσθηση αυτή η ίδια πάντα στεγνή, πικρή,εφήμερη. Ταξίδια δίχως ταξίδια και δίχως ουρανό. Αναζήτηση χωρίς τέλος, προορισμοί εφήμεροι, στενάχωροι μεταβατικοί. Αγαπημένοι προορισμοί που ξεμπαρκάρουν γι άλλους τόπους, και πάλι να αυτό το καράβι εκεί στη γραμμή που ενώνει θάλασσα και ουρανό στο χάσιμο του ορίζοντα, πάλι χωρίς πυξίδα τριγυρνά. Ερημιά, παγωνιά, πίκρα και απογοήτευση. Ξέρες παντού κι αυτές οι ακτίνες που κρεμιούνται από τα σύννεφα, αυτοί οι άλλοι κόσμοι μοιάζουν ιδανικοί γι απόδραση. Έτσι θάθελα να σκαρφαλώσω στην ανεμόσκαλα , σ’άλλους ουρανούς να ταξιδέψω. Μα η θλίψη μου μια μεγάλη θάλασσα γίνηκε, στοίχειωσε γύρω μου και μόνο αυτή αρμενίζω. Τόση απογοήτευση, τόση ερημιά. Ψάχνομαι στις ανασκοπήσεις μου, με αδειάζω, με γυμνώνω, και με ντύνω πάλι μα δεν μεταφράζομαι ,δεν ερμηνεύομαι. Πάλι σε ίδιας αίσθησης τοπία γυρνώ, σε ίδιας τυραννίας αγκαλιές σεργιανίζω. Κι άκρη καμιά δεν βρίσκω. Απλά τα θέλω μου, χτύποι καρδιάς λευκοί κι ανέφελοι μα δεν τους αφουγκράζομαι, σιωπή τίποτα δεν σαλεύει .Άραγε γιατί; Ποια μοίρα έχει ορίσει τους σφυγμούς, ποιο κισμέτ γυρεύει να ριζώσει; Δεν αντέχεται η μοναξιά. Μαζί μα πιο μόνη και από μόνη. Μια αγκαλιά που σε άλλες αγκαλιές ζητά να μπει, σ’άλλες αγκαλιές που είχε κι έχασε, σε νέες που θέλει να ορμίσει. Ένα δίχτυ παρελθόντος ,μια αμμοθύελλα αύριο, κι εγώ στη μέση «γεφυρούλα στο κενό».Πάντα αυτός ο ρόλος μου, μαξιλαράκι για να πάνε παρακάτω και για μένα ποιος νοιάστηκε, ποιος; Αυτή η ψυχούλα μου διάτρητη σφαίρες, αλεξίσφαιρο των άλλων μετουσιώνει ρόλους και μια αγκαλίτσα μοναχά δική της, μια αγκαλίτσα που να θέλει να μείνει δεν βρίσκει. Μα μοναχά το φευγιό ονειρεύονται αυτοί πούναι κοντά της. Ένας φαύλος κύκλος που επαναλαμβάνεται και τελειωμό δεν έχει. Δεν αντέχεται αυτή η ερημιά. Αγαπώ μα μια αγκαλιά που μόνο εμένα νάχει για αγκαλιά, δεν έχω. Δεν είναι ούτε εδώ, ούτε στο χτες, ούτε στο αύριο. Κι εγώ μια γεφυρούλα όπως πάντα να μετρώ βήματα στο κενό, μέχρι να γκρεμιστεί, για να γίνει μια άλλη γεφυρούλα και μια άλλη ..γεφυρούλες και διαβάτες περαστικοί με παρέα που περνά, μόνη, όλο μόνη. Κι οι στιγμούλες της αυτές οι λίγες της συντροφιάς, με δάκρυ ποτισμένες. Δάκρυ πριν, δάκρυ τώρα, δάκρυ μετά. Μια θάλασσα αλμυρή αυτή η θλίψη και τελειωμό δεν έχει. Μα πώς ν’αλλάξει η γέφυρα ποτάμι να γεννεί; Λάθος ρόλους διαλέγω, λάθος ζωή ζω ζωή μου!!

Aπό ένα άγνωστο..

Ήμασταν σε ένα καράβι που βούλιαζε....Σου έδινα το χέρι μου για να κρατηθείς....Προτίμησες να πνιγείς παρά να μ' αγγίξεις...Ξύπνησα μούσκεμα στον ιδρώτα φωνάζοντας το όνομά σου....Καμιά απάντηση.....Σε ρώτησα "είσαι καλά: "Καμιά απάντηση....Ένα όνειρο είναι αρκετό να με γυρίσει πίσω δύο χρόνια....Ένα όνειρο είναι ικανό να με πάει πάλι στο κενό.....Ακροβάτης του ονείρου μου και συτο σχοινί που με προσγειώνει...."Μη στεναχωριέσαι άλλο", "δεν κερδίζεις τίποτε" μου λές...Μα πότε λογάριασα το κέρδος; Θα σ' αγαπώ κι ας μη σε κερδίσω ποτέ...Θα σ' αγαπώ κι ας μη σε ξαναδώ ποτέ... Ακούς; Καμιά απάντηση....